GÖZ SAĞLIĞI İÇİN GEREKLİ VİTAMİNLER

Besinler ve bazı vitaminler göz sağlığımız için önemlidir. Bazı vitaminlerin eksikliği gece görüşümüzü bozarken yaşlanma ile ortaya çıkan katarakt ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD) gibi görme sorunlarının önlenmesinde vitaminlerin, minerallerin (A, C, E, çinko, beta karoten, lutein ve zeaksantin, omega 3 ve 6) ve bazı bitkisel ürünlerin rolü düşündüğünüzden de fazladır. Doğru beslenme ile gözümüzü birçok hastalığa karşı koruyacağımız gibi hastalıkların ilerlemesini yavaşlatılabileceğimiz araştırmalar sonucunda kanıtlanıyor.

A Vitamini

A Vitamini (beta karoten), lutein ve zeaksantin gibi besinlerin içinde doğal olarak bulunur. Güçlü bir antioksidandır ve göz sağlığı için büyük önem taşır. Yeterli miktarda tüketildiğinde gece körlüğü, makula dejenerasyonu ve katarakt oluşumunu geciktirir. Gözlerimizin karanlıkta normal olarak görmesine ve alacakaranlığa alışmasına yardım eder. A vitamini yetersizliğinde gözün üç bölümü etkilenir; retina, konjontiva ve kornea. Retinadaki rod hücreleri A vitamini yetersizliğine karşı hassastır. Dolayısıyla görme etkilenir. Yetersizliğin devamı konjonktiva ve korneada kuruluğa “ kserosiz” neden olur. Konjonktival kuruma sonucu “ Bitot lekesi” oluşur. A vitamininin başlıca görevlerinden biri görme ile ilgilidir. Gözün arka tabakasına retina adı verilir. A vitamini burada bulunan rodopsin denen ve ışığı tanıyan proteinlere bağlanarak geceleri görmemizi sağlar. A vitamini ya da retinol eksikliğinde gece körlüğü denen gece görememe hastalığı oluşur. A vitamini yetersizliğinde şu bulgular ortaya çıkar: -Gece körlüğü -Gözyaşının azalması ve kuru göz (Kseroftalmi) -Gözün kornea tabakasında yara Günlük A vitamini ihtiyacı 19 yaşın üzerindeki kişilerde, erkekler için günde 3000 ünite (900 mikrogram), kadınlar için günlük 2.33 ünite (700 mikrogram ), gebelikte 2.665 ünite ve emzirirken 4.335 ünitedir. Sağlıklı kişilerde karaciğerde yeteri kadar A vitamini depolanmıştır. Geçici veya kısa süreli yağ emilimi bozukluğunda A vitamini yetersizliği olmaz. Ancak uzun süren yağ emilimi bozukluğunda A vitamini yetersizliği oluşabilir. Yumurta ve süt ürünleri yemeyen vejeteryan kişilerde A vitamini eksikliği olabilir. Bu vitamin genelde hayvansal gıdalardan alınmaktadır. Balık yağı ve karaciğer, böbrek, süt, yumurta sarısı, buğday, havuç, mantar, baklagiller, fıstık, ceviz ve domates A vitamini açısından zengin besinlerdendir. Lutein ve Zeaksantin Güçlü antioksidan olan bu maddeler, vücutta yoğun olarak gözlerde bulunduğundan besinlerle doğal yoldan takviye edilmeleri çok önemlidir. Retina hastalıklarının ve sarı nokta hastalığının riskini azalttıkları bilinmektedir. Retina ve makulada yüksek frekanslı ışığa bağlı olarak oksidasyon fazladır. Lutein ve zeaksantin retina ve makulada ışığa bağlı oksidasyonu azaltır.

Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (YBMD) riskini azaltır.
Diğer retina dejenerasyonları riskini azaltır.

Lutein ve zeaksantin, temel olak %80 oranında besinlerden alınmaktadır. Bu maddeleri içeren besinler ıspanak başta olmak üzere semizotu, brokoli, portakal, kavun ve mısır benzeri sarı sebzeler olarak sayılabilir. Yumurta sarısı da lutein ve zeaksantin açısından zengindir.

E Vitamini

Yağda eriyen bir vitamin olan E Vitamini, çok güçlü bir antioksidandır. Kronik göz hastalıklarından korunmak için büyük önem taşır. E vitamini gözün retina dejenerasyonunda faydalı olabilir. E vitamini yağda eriyen bir vitamin olup vücudumuzda 8 farklı şekilde bulunur. Gıdalarda gama-tokoferol halindeyken dokularda ve ilaçlarda alfa-tokoferol şeklinde bulunur. Vücudumuzda etkili olan ve dolaşımda bulunan alfa tokoferol şeklidir. E vitamininin Alfa-tokoferol şekli bir antioksidandır, vücutta çeşitli nedenlerle oluşan zararlı oksijen ürünlerini yok eder. Vücudumuzu sigara ve çevreden alınan zehirli maddelerin hasarından korumaya çalışır. E vitamini bu antioksidan özelliği sayesinde kalp, damarlar, beyin ve sinir fonksiyonlarını düzenler ve yaraların iyileşmesinde faydalı olur.

Gama tokoferol isimli E vitamini türü ise, prostat kanserinden bizi korur.
Günde 15 mg (22.5 ünite) E vitamini alınmalıdır.

E vitamini hangi Gıdalarda Bulunur? Zeytinyağı, ayçiçeği yağı, ayçiçeği çekirdeği, ceviz, badem, tereyağı, kırmızı et, ıspanak ve brokoli gibi yeşil yapraklı sebzelerde, kivi, mango ve muzda bulunur.

B2 Vitamini (RİBOFLAVİN)

Enerji üretimi, cilt-saç- tırnak ve göz sağlığı için önemli, deri ve göz sağlığı için gerekli bir B grubu vitaminidir. B2 vitamini eksikliğinde gözlerde yanma ve kaşınma, ışığa karşı hassasiyet, kornea hastalıkları ve diğer göz hastalıkları oluşumu görülebilir. B2 vitamini (Riboflavin) bazı kanserlerin gelişmesini ve kansızlığı önler. Gözde katarakt oluşmasını (1.2 mg/gün gibi dozlarla) önlediği gibi, göz yorgunluğunu hafifletir ve migren ataklarını azaltabilir.

B2 vitamini özellikle et, karaciğer, tavuk, yağsız süt, yoğurt, yumurta sarısı, peynir, papatya, ısırgan otu, adaçayı, brokoli, ıspanak, yeşil yapraklı sebzeler, balık, baklagiller ve tahıllarda bulunur.

Riboflavin enzimlerin ve proteinlerin yapısında bulunur ki bunlara flavokoenzim ve flavoproteinler denir. Bu enzimler elektron transportu yaparak enerji üretiminde görev aldığı gibi karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasında rol alır. Glutatyon redüktaz enziminde bulunarak antioksidan özellik gösterir.

C Vitamini

Vücut ve göz sağlığı için gerekli bir vitamin olan C vitamini’nin çok güçlü bir antioksidan özelliği vardır. Gözleri katarakt ve makula dejenerasyonu hastalığından korur. Diabet hastalarında kan şekerin sinir ve damarlarda yaptığı hasarı önlemek için C vitaminini ilave olarak alınması gerekir.

C vitamini hücrelerdeki sorbitol oranını arttırarak yüksek kan şekerinin yan etkisini önler. Diabet hastalığında böbreklerde hasar oluştuğunda idrarda protein kaçağı başlar. Diabet hastalarında C vitamini alınmasıyla idrarla atılan protein miktarının azaldığı da saptanmıştır. Diabet hastaları bu nedenle mutlaka C vitamini içeren antioksidan ilaçlar almalıdırlar.

Yeterli miktarda C vitamini almak için günlük besinlerimize portakal, mandalina gibi turunçgilleri, yeşil sebzeleri, domates ve mevsimine göre çileği dahil etmemiz gerekir.

Magnezyum

Magnezyumun kan şekerinin ayarlanmasında önemli rolü vardır. Magnezyum yetmezliği olan diabet hastalarında retina damarlarında daha fazla hasar görülür. Magnezyum Hangi Gıdalarda Bulunur? Ispanak,marul,pırasa gibi yeşil sebzelerde, kuru baklagiller, kuru yemiş (ceviz,fındık, badem gibi) ve tam tahıllarda, kepekli ekmek, peynir, tavuk, biftek, patates, portakal, domates, soğan, incir, üzüm, hurma, tohumlar, çavdar, yoğurt, patates, havuçta magnezyum bulunmaktadır. Tam buğday ekmeğinde beyaz ekmeğe göre 2 kat daha fazla magnezyum vardır. Magnezyumun bir kısmını içtiğimiz sudan alırız. Günlük magnezyum ihtiyacı 320-420 miligram kadardır.

Omega 3 ve Omega 6 Yağ Asitleri:

Beyin sinirleri ve göz sinirleri gelişiminde büyük önem taşır. Göz kuruluğunu azalttığı yapılan araştırmalarda belirlenmiştir. Balık, ceviz ve keten tohumu önemli omega 3 kaynaklarıdır. Mısırözü, soya ve ayçiçeği yağında ise omega 6 bulunur.

Üzüm Çekirdeği

Üzüm çekirdeğin içinde çok kuvvetli bir antioksidan olan proantosiyanidin vardır. Bazen makula dejenerasyonunda ve diabet hastalığında oluşan damar ve sinir hasarından korunmak için alınır. Kapsül veya tablet şeklinde bulunur.

YAban Mersini

Yaban mersini ve diğer böğürtlen ve çilek gibi meyvelerin içinde insüline benzer maddeler vardır ve kan şekerini düşürür. Yaban mersini içinde polifenoller, salisilik asit, lif, folik asit, C vitamini, B vitamini, potasyum, manganez, magnezyum, demir, riboflavin, niasin, fitoöstrojenler vardır. Yapılan çalışmalar bitkinin meyvelerinin, zengin antosiyanin ve karotenoit içeriği nedeniyle, kuvvetli antioksidan etkisi bulunduğunu ortaya koyuyor. Makula dejeneresansı gibi hastalıklardan korur.

Mısır

Zeaksantin adlı bir bitkisel bileşim içerir. Bu madde yaşa bağlı olarak gelişen görme bozukluklarını azaltır.

Ispanak ve Kabak

Ispanak ve kabakta bulunan lutein, zeaksantin ve mesozeaksantin göz dibindeki makula bölgesinde bulunan bir pigmenti (renk maddesi) oluştururlar. Luteinin antioksidan etkili olduğu ve ışığın zararlı etkisini (fototoksite) önlediği ortaya konmuştur. Makula dejenerasyonu olan hastalarda lutein ve zeaksantin düzeyi düşük bulunmuştur. Luteini gıdalarla fazla alanlarda yaşa bağlı makula dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı) isimli göz hastalığı veya katarakt daha az görülür. Luteinin gıdalarla alınması kapsül şeklinde alınmasından daha fazla faydalıdır.. Lutein ıspanakta ve kabakta bol miktarda vardır. Yüz gram ıspanakta 7.4 mg ve 100 gram pişmiş kabakta 14.4 mg lutein bulunur.

Göz Sağlığınız İçin Günlük Alınması Gereken Dozlar:

Vitamin C: Erkek için 90 mg, kadın için 75 mg, (+35 mg sigara içenler için).
Vitamin E: 22 IU (15 mg) naturel, 33 IU (30 mg) sentetik
Lutein ve Zeaksantin: 1.7 mg
Beta-karoten: 1.9 mg
Çinko: Erkek için 11 mg, kadın için 8 mg.